ارزیابی و انتخاب بهترین ترکیب والدین برای تولید واریته ساختگی در گیاه فسکیوی بلند (festuca aurondinace schreb.)

فسکیو بلند (festuca aurondinace schreb)مهمترین گونه علوفه ای و چمنی در جنس فستوکا است. تولید ارقام ساختگی متداولترین روش اصلاحی در گیاهان علوفه ای و چمنی می باشد. رقم ساختگی از تلاقی تصادفی تعدادی ژنوتیپ با قدرت ترکیب پذیری عمومی بالا ایجاد می شوند. موفقیت در تهیه ارقام مذکور منوط به انتخاب صحیح والدین با سطوح تنوع بهینه و قدرت ترکیب پذیری عمومی بالا است. هدف از این مطالعه بررسی امکان بهبود صفات مهم مورفولوژیک و زراعی نتاج نسل اول و نتاج نسل دوم جوامع ساختگی فسکیو بلند حاصل از تلاقی والدین منتخب از یک ژرم پلاسم متنوع فسکیو بلند بود. کارایی نشانگرهای مولکولی est-ssr به همراه صفات مورفولوژیک و زراعی برای تعیین بهترین سطح تنوع ژنتیکی والدین مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور برای نشانگرهای مولکولی و نشانگرهای مورفولوژیک هر کدام دو خزانه پلی کراس شش والدی با سطوح متفاوت (کم و زیاد) تنوع ژنتیکی تشکیل شد. خزانه پلی کراس پنجم نیز از تلاقی شش والد با بیشترین قدرت ترکیب پذیری عمومی حاصل شد. تنوع ژنتیکی نتاج نسل اول و نتاج نسل دوم برای صفات مورفولوژیک و زراعی طی دو سال ارزیابی شد. مجموعه ای از صفات از جمله امتیاز رشد بهاره، تعداد روز تا خوشه دهی، تعداد روز تا گرده افشانی، ارتفاع بوته، تعداد ساقه بارور، عرض برگ پرچم، طول برگ پرچم، طول خوشه، عملکرد بذر در هر بوته، عملکرد علوفه تر، عملکرد علوفه خشک قطر یقه ثبت گردید. همچنین تنوع ژنتیکی نتاج نسل اول پنج جمعیت ساختگی با نشانگرهای مولکولی est-ssr که قبلا برای انتخاب والدین استفاده شده بود، ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که وجود تنوع مولکولی بیشتر در بین والدین منجر به کاهش معنی دار در نتاج نسل دوم برای صفت تعداد روز تا خوشه دهی گردید. مقایسه صفات مورفولوژیک در این مطالعه نشان دادکه نتاج نسل اول و نتاج نسل دوم والدین با بیشترین فاصله نشانگرهای مولکولی، دارای بیشترین عملکرد بذر و عملکرد علوفه خشک بودند. بنابراین انتخاب بر اساس تنوع نشانگرهای مولکولی روش مناسبی برای بهبود صفات کمی عملکرد بذر و عملکرد علوفه در نتاج واریته ساختگی می باشد. تنوع ژنتیکی نشانگرهای مولکولی در نتاج نسل اول جمعیت های که والدین آنها دارای بیشترین فاصله ژنتیکی بودند بالاتر بود. نتایج این مطالعه نشان داد همبستگی مثبت بین تنوع ژنتیکی مولکولی والدین پلی کراس و عملکرد علوفه خشک در نتاج وجود داشت. گروهبندی نتاج نسل اول و نتاج نسل دوم بر اساس صفات مورفولوژیک با استفاده از تجزیه به عاملها نتوانست نتاج پنج جمعیت مورد مطالعه را به طور کامل از هم تفکیک کند. عدم تفکیک نتاج به جمعیت های مربوطه در نتاج نسل دوم بسیار بارزتر بود. دامنه تغییرات مربع فاصله اقلیدسی گسترده و در نتاج نسل اول از 23/5 بین جمعیت سوم (والدین با بیشترین فاصله نشانگر مولکولی) و جمعیت چهارم (والدین با کمترین فاصله نشانگر مولکولی) تا 88/34 بین جمعیت دوم (والدین با کمترین فاصله صفات مورفولوژیک) و جمعیت پنجم (والدین با بیشترین قدرت ترکیب پذیری عمومی) مشاهده شد. دامنه تغییرات مربع فاصله اقلیدسی نتاج نسل دوم از 43/17 بین جمعیت دوم و جمعیت چهارم تا 95/54 بین جمعیت اول (والدین با بیشترین فاصله صفات مورفولوژیک) و جمعیت پنجم مشاهده شد. در مقایسه با نشانگرهای مولکولی، انتخاب والدین بر اساس صفات مورفولوژیک تا حدی غیر قابل اطمینان و غیر کارا برای تمایز ژنوتیپ های نزدیک می باشد. با این حال صفات مورفولوژیک برای ارزیابی های اولیه ساده تر، سریع تر و ارزانتر هستند.